ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР БОРАИ СУҒУРТАИ ДАВЛАТИИ ИҶТИМОӢ
(Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35, аз 29.04.2006 № 187, аз 5.03.2007 № 244, аз 30.07.2007 № 332, аз 6.10.2008 № 440, аз 16.04.2012 № 824, аз 01.08.2012 № 893, аз 28.12.2013 № 1059)
Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқӣ, иқтисодӣ ва ташкилии суғуртаи давлатии иҷтимоиро муайян мекунад ва амали он нисбати суғуртаҳои ихтиёрии иҷтимои татбиқ намешавад.
ФАСЛИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ
Моддаи 1. Суғуртаи давлатии иҷтимои
Суғуртаи давлатии иҷтимои низоми навъҳои аз ҷониби давлат кафолатдодашудаи таъмини ашхоси суғурташуда ҳангоми маҳрум гардидан аз музди меҳнат ё даромад дар натиҷаи бемори, осеби меҳнати ё бемории касби, маъюби, ҳомиладори ва таваллуд, пири, бекори, аз даст додани саробон, фавтидан ва дигар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби саҳмҳои ҳатмии суғуртаи корфармоён ва шаҳрвандон иборат мебошад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Суғуртаи давлатии иҷтимои ҳатми мебошад.
Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи давлатии иҷтимоӣ
(Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244)
Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи суғуртаи давлатии иҷтимоӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, иборат мебошади (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Моддаи 3. Мафҳумҳои дар Қонун истифодашаванда
Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои зерин истифода бурда мешаванд:
Суғуртакунанда - шаҳрвандон, ашхоси ҳуқуқи (корхона, муассиса, ташкилот ва дигар субъекти хоҷагидори, сарфи назар аз шакли моликият ва навъи фаъолият) ва ашхоси воқеи, ки шаҳрвандонро тибқи шартнома (қарордод) ба кироякори ҷалб мекунанд, аз ҷумла ашхоси ҳуқуқи ва воқеии хориҷи, инчунин ташкилотҳои байналхалқи, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияти худро анҷом медиҳанд, ба ҳисоб мераванд, ки ўҳдадоранд мутобиқи қонунҳои ҷори ба суғуртаи давлатии иҷтимои саҳм ворид кунанд.
Муассисаи суғурта - шахси ҳуқуқӣ, ки фаъолияти суғуртаро мутобиқи қонунҳои ҷори дар соҳаи суғуртаи давлатии иҷтимои анҷом медиҳад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Шахси суғурташуда - шахси воқеӣ, ки ба манфиати ў суғуртаи давлатии иҷтимои анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Ҳодисаи суғурта - ҳодисаи рўҳдода, ки бо фаро расидани он ўҳдадории суғуртакунанда оид ба пардохти суғурта ба шахси суғурташуда ё талофии хароҷоти масрафнамудаи ў ба миён меояд.
Пардохти суғурта - маблағи пули, ки ҳангоми ба миён омадани ҳодисаи суғурта ба шахси суғурташуда тибқи ҳаҷм ва шартҳои муқаррарнамудаи қонунҳо оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои анҷом дода мешавад.
Саҳами суғурта - пардохти ҳатми барои суғуртаи давлатии иҷтимои, ки суғуртакунанда вазифадор аст ба муассисаи суғурта гузаронад.
Тарифҳои саҳмияҳои суғурта - андозаи саҳмияи суғурта бо фоизи ба музди меҳнати (даромад) бо ҳама асосҳо ҳисобкардашуда ё ҳаҷми мушаххас барои категорияҳои алоҳидаи суғуртакунандагон.
Баҳисобгирии инфироди - ташкил ва пешбурди баҳисобгирии маълумот оид ба ҳар як шахси суғурташуда бо мақсади суғуртаи давлатии иҷтимои (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Собиқаи суғурта - давомнокии маҷмўи давраҳои пардохти саҳмияҳои суғурта барои шахси суғурташуда.
Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Суратҳисоби захиравии инфироди - қисми махсуси ҳисобномаи захиравии инфиродие мебошад, ки дар он маблағи захираҳои ҳатмии нафақави, даромадҳо аз сармоягузори ва индексатсияи онҳо, инчунин пардохтҳо аз ҳисоби захираҳои нафақави дарҷ гардидаанд.
Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Моддаи 4. Принсипҳои суғуртаи давлатии иҷтимои
Принсипҳои асосии суғуртаи давлатии иҷтимои иборатанд аз:
хусусияти умуми ва ҳатми доштани суғуртаи давлатии иҷтимои ва таъмини ҳифзи иҷтимоии ашхоси суғурташуда (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824);
кафолати давлатии нигоҳ доштани сатҳи бадастомадаи ҳифзи иҷтимоии ашхоси суғурташуда;
табақабандии сатҳи ҳифзи иҷтимоии ашхоси суғурташуда бо назардошти саҳми меҳнатии онҳо, сабабҳои ҳодисаҳои суғурта ва дигар омилҳо (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824);
масъулияти суғуртакунанда ва муассисаи суғурта ҷиҳати таъмини ҳуқуқҳои ашхоси суғурташуда;
масъулияти ашхоси суғурташуда, ки иштироки бевоситаашонро барои ба расмият даровардан ва маблағгузории суғуртакунии иҷтимоии худ пешбини менамоянд;
баробарҳуқуқи ва ҳифзи ҳуқуқии субъектҳои суғуртаи давлатии иҷтимои;
иштироки намояндагони ҳамаи субъектҳои суғуртаи давлатии иҷтимои дар идораи суғуртаи давлатии иҷтимои (намояндагони давлат, суғуртакунанда, иттиҳодияҳои корфармоён ва кормандон дар симои шахси намоянда) (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824);
дастрасӣ ба таъмин ва татбиқи ҳуқуқи ашхоси суғурташуда ва ташкили назорати низоми суғуртаи давлатии иҷтимои (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824);
махсус будани маблағҳои молиявии суғуртаи давлатии иҷтимои ва анҷом додани пардохтҳо ба ашхоси суғурташуда вобаста ба иҷрои ўҳдадориҳо оид ба суғуртаи иҷтимои;
масъулияти давлат барои истифода, ҷойгирони ва ҳифзи воситаҳои суғуртаи давлатии иҷтимои.
Моддаи 5. Ашхосе, ки бо суғуртаи давлатии иҷтимои фаро гирифта мешаванд
Суғуртаи давлатии иҷтимои бидуни истисно, тамоми ашхоси воқеиро, ки тибқи шартномаи (қарордод) меҳнати кор мекунанд, (минбаъд-кормандон) ки дар корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои ҳамаи намуди моликият ва фаъолияти хоҷагидори, шаҳрвандони алоҳида, инчунин ашхосе, ки аъзои ё иштирокчии корхонаҳо мебошанд, дар бар мегирад.
Шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки фаъолияти худро тибқи шартномаи дорои хусусияти гражданию ҳуқуқӣ анҷом медиҳанд, аз ҷумла дар намояндагиҳои давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалӣ ва дипломатӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин шаҳрвандони хориҷӣ ва шахсони бешаҳрванд, ки фаъолияти мехнатӣ, хоҷагидорӣ ва соҳибкориро (бе ташкили шахси ҳуқуқӣ) дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба амал мебароранд, мутобиқи Қонуни мазкур бояд таҳти суғуртаи ҳатмии давлатии иҷтимоӣ қарор гиранд. Тартиби суғуртаи ҳатмии давлатии иҷтимоиро нисбати шахсони зикргардида Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Моддаи 6. Ҳуқуқ ва ўҳдадориҳои суғуртакунанда
Суғуртакунанда ҳуқуқ дорад:
шахсан аз тариқи намояндаи худ дар идораи суғуртаи давлатии иҷтимои иштирок намояд;
аз муассисаи суғуртакунанда бидуни мамоният оид ба истифодаи маблағҳои суғуртаи давлатии иҷтимои маълумот ба даст орад;
ба ҳифзи судии ҳуқуқу манфиатҳои худ.
Суғуртакунанда вазифадор аст:
мутобиқи тартиби муқаррарнамудаи Қонун нафақа, ёрдампули ва дигар пардохтҳои дорои хусусияти мақсаднокро оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои ба ашхоси суғурташуда пардозад;
дар мўҳлатҳои муайяншуда аз ҷониби тамоми ашхоси суғурташуда саҳмияҳои суғуртаро пардозад;
ҷиҳати рафъи омилҳои номатлубе, ки ба тандурустии кормандон таъсир мерасонад, барои беҳбуди шароити фаъолияти иқтисоди ва рафъи ҳодисаҳои травматизми истеҳсоли ва бемориҳои касби тадбирҳои зарури андешад;
ба муассисаи суғурта оид ба маблағҳои суғуртаи давлатии иҷтимои, таъмини ҳуқуқи ашхоси суғурташуда ва иҷрои ўҳдадориҳои суғуртакунанда аснод ва маълумотҳоро пешниҳод кунад;
қарорҳои мақомоти суғуртаи иҷтимоиро оид ба масъалаҳое, ки таҳти салоҳияти онҳо қарор доранд, иҷро кунад;
баҳисобгирии суғуртаи давлатии иҷтимоиро анҷом дода ба муассисаи суғурта оид ба хароҷот ҳисобот диҳад.
Моддаи 7. Ҳуқуқ ва ўҳдадориҳои муассисаи суғурта
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон суғуртаи давлатии иҷтимоӣ аз тарафи мақомоти ваколатдоре, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (минбаъд - мақомоти ваколатдор), амалӣ карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Муассисаи суғурта ҳуқуқ дорад:
- дар вазорату идораҳо, корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳо сарфи назар аз шакли моликияташон тафтиши асноди пули, китобҳои муҳосибави (бухгалтери), журнали, сабт, ҳисобот, нақша, смета, декларатсияҳо ва дигар асноди вобаста ба ҳисоб ва пардохти ҳиссаҳои суғурта, таъмин ва пардохти нафақа ва кўмакпулиҳоро анҷом дода оид ба масъалаҳое, ки дар натиҷаи тафтиш ба миён меоянд, тавзеҳот, маълумотнома ва маълумотҳои зарури ба даст орад;
хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
- баҳисобгирии инфиродии саҳмияҳои пардохташудаи суғуртаро дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун анҷом диҳад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824);
- аз шахсони воқеӣ ва шахсони мансабдори шахси ҳуқуқӣ рафъи вайронкунии қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз рўи пардохти саҳмҳои суғурта ва хароҷоти ин маблағҳо ҷиҳати пардохти нафақа, кўмакпулӣ ва ташкили солимгардонӣ талаб намояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- бо тартиби муқарраршуда бақияпулиҳоро аз рўи саҳми ҳисобкардашудаи муҷозотҳои молиявӣ, пеня ва гирифтани ҷарима аз шахсони мансабдоре, ки қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистонро оид ба суғуртаи иҷтимоӣ вайрон кардаанд, тибқи Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурӣ рўёнад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187):
- фонди захиравӣ ва фонди рушд созмон диҳад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- маблағи муваққатан озодро ба қоғазҳои қиматнок ва депозитҳои бонкҳо гузорад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- захираҳои нафақавии шахсоии суғурташударо дар асоси шартномаҳои бо ширкатҳои идоракунанда басташуда тибқи шартҳои диверсификатсия нигоҳ дорад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- даъво пешниҳод намояд ва ё дигар амалҳои ҳуқуқии барои ҳимояи манфиатҳои мақомоти ваколатдор заруриро пешбинӣ намояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187, аз 5.03.2007 № 244);
- дар ҳамкории байналмилалӣ мутобиқи тартиби муқарраргардида ширкат варзад, таҷрибаи давлатҳои хориҷиро дар соҳаи таъмини нафақа ва суғуртаи иҷтимоии аҳолӣ омўзад ва истифода намонд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- коршиносон, мутахассисон ва машваратчиён, аз ҷумла хориҷиёнро ба кор ҷалб намояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- дар таъсис додани муассисаҳои махсуси молиявие, ки ба аҳолӣ хизмати иҷтимоии суғуртавӣ мерасонанд, иштирок кунад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
- тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузорӣ ба судҳо дар бораи ҷуброни зиёни (дар шакли пулӣ ва ғайрипулӣ) буҷети мақомоти ваколатдор ба тарзи маҷбураи ситонидани маблағи пардохтнашудаи саҳмҳои суғурта ва муҷозотҳои молиявӣ даъвои амволӣ пешниҳод кунад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187, аз 5.03.2007 № 244);
- аз мақомоти дахлдори ҳокимияти давлатӣ ва муассисаҳо (васоят ва парасторӣ, сабти асноди ҳолатҳои шаҳрвандӣ, ҳифзи иҷтимоӣ) ҳуҷҷат ва маълумоти дахлдорро (маълумотнома, нусха ва дигар маълумот) талаб намояд, ки дар асоси онҳо таъин ё пардохти ин ё он намуди нафақа ё кўмакпулӣ тибқи суғуртаи давлатии иҷтимоӣ анҷом дода шудааст (анҷом дода мешавад) (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Муассисаи суғурта вазифадор аст:
Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистонро, ки ҳуқуқи ашхоси суғурташударо дар қисми таъминот бо нафақа, кумакпули ва ҷубронпули оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои ҳифз менамояд, иҷро кунад;
Тадбирҳои таъминкунандаи пойдории молиявии низоми суғуртаи давлатии иҷтимоиро амали намояд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824);
назорати баҳисобгирии дуруст, пардохти саривақти ва гузаронидани саҳмияҳои суғуртаро оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои анҷом диҳад;
саҳеҳии ҳисоб ва сари вақт баҳисобгири ва пардохти нафақа ва кўмакпулиҳоро ба ашхоси суғурташуда таъмин намояд;
ба мақомоти болои ҷиҳати тасдиқи ҳисобу китоб ва воридоти пардохтҳои оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои сари вақт ҳисобот пешниҳод кунад.
Моддаи 8. Ҳуқуқ ва ўҳдадориҳои ашхоси суғурташуда
Ашхоси суғурташуда ҳуқуқ доранд:
аз суғуртакунанда бидуни мамоният оид ба ташаккули маблағҳои суғуртаи давлатии иҷтимои маълумот ба даст оварда, хароҷоти онро назорат кунанд;
аз суғуртакунанда пардохти нафақа ва кўмакпулиҳоро тибқи ҳаҷм ва мўҳлатҳои муайяншуда талаб намоянд;
сари вақт ва дар ҳаҷми муайяншуда оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои кўмакпулиҳо гиранд;
ҳуқуқи худро шахсан ё аз тариқи намояндагии худ, аз ҷумла тибқи тартиби суди ҳимоя кунанд;
шахси бовариноки худро ҷиҳати иштирок дар тафтиши ҳодисаҳои суғурта сафарбар намоянд;
- дар ҳолатҳои пешбининамудаи Қонуни мазкур ба сифати суғуртакунанда баромад кунад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Ашхоси суғурташуда ўҳдадоранд:
Саҳмияҳои суғуртаи муқаррарнамудаи қонунҳоро ба суғуртаи давлатии иҷтимои пардозанд;
сари вақт ба суғуртакунанда асноди саҳеҳро, ки барои таъин намудани пардохтҳои нафақа, кўмакпули ва ҷубронпулиҳо заруранд, пешниҳод намоянд;
шартҳои муайяншударо барои пардохти нафақа ва кўмакпулиҳо риоя кунанд.
ФАСЛИ 2. НАВЪ ВА АНДОЗАИ ТАЪМИНОТ МУТОБИҚИ СУҒУРТАИ ДАВЛАТИИ ИҶТИМОИ
Моддаи 9. Навъҳои таъминот оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои
Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон навъҳои зайли таъминот оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои муқаррар карда мешаванд:
таъминоти нафақа;
кўмакпули барои корношоямии муваққати;
кўмакпулии ҳомиладори ва таваллуд;
кўмакпулиҳои оилави;
кўмакпули ба сабаби бекори;
кўмакпулӣ барои дафн ба аъзои оилаи камбизоат (Қонуни ҶТ аз 28.12.2013 № 1059);
хароҷоти маблағҳо барои тандурустии кормандон ва аъзои оилаи онҳо, инчунин барои татбиқи дигар тадбирҳо, ки ба вазифа ва функсияҳои оид ба ҳифзи меҳнат ва тандурустии кормандон ва аъзои оилаи онҳо мувофиқ аст;
- иловапулиҳо ба нафақа аз ҳисоби маблағи андўхти нафақаи ҳисобномаҳои андўхти инфиродӣ (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
дигар навъи пардохтҳо, ки мутобиқи қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон таъин гардидаанд, инчунин таъминотҳои таъминкунандаи иҷрои вазифаҳои муассисаи суғуртакунанда.
Моддаи 10. Тартиби пардохтҳо аз маблағи ҳисобномаҳои андўхти инфиродии шаҳрвандон
(Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187)
Муассисаи суғурта пардохтҳоро аз маблағи андўхти нафака ба шахсони суғурташудае, ки ба синни муқарраргардидаи нафақа расидаанд ва тавассути корфармо ё мустақилона бо тартиби муқаррарнамудаи Қонун саҳмҳои нафақа (суғурта)-ро ба ҳисобномаҳои андўхти инфиродӣ саривақт пардохт кардаанд, таъин ва таъмин менамояд.
Пардохт дар шаклҳои зайл анҷом дода мешавад:
- муқаррар намудани иловапулии мунтазам (ҳармоҳа) ба нафақаи меҳнатӣ;
- пардохти яквақтаи маблағи андўхташуда;
- гузаронидани маблағи андўхташуда ба фонди ғайридавлатии нафақаи интихобкардаи нафақахўр.
Аз маблағи андўхти нафақа, ки дар ҳисобномаи инфиродии шахси суғурташуда мавҷуд аст, ҳангоми расидан ба синни нафақа иловапулӣ ба нафақа таъин карда мешавад.
Тартиби пардохт ва андозаи иловапулии нафақаро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад.
Пардохти яквақтаи маблағи андўхти инфиродӣ аз ҷониби муассисаи суғурта ҳангоме амалӣ карда мешавад, ки маблағи умумии андўхташуда аз меъёре, ки барои таъини иловапулии ҳармоҳаи нафақа баробар ба ҳаҷми 36 - каратаи нишондиҳанда барои ҳисобҳо, ки аз лаҳзаи бавуҷудоии ҳуқуқ ба иловапулӣ (аз лаҳзаи муроҷиат ба таъини иловапулӣ) муқаррар гардидааст, камтар бошад (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440).
Пардохти яквақта аз ҷониби муассисаи суғурта дар асоси аризаи хаттии шахси суғурташуда ҳангоми расидан ба синни муқарраргардидаи нафақа ва пайдо гардидани ҳуқуқ ба гирифтани иловапулӣ дода мешавад. Пардохт бо роҳи гузаронидани маблағ ба ҳисобномае (пасандозе), ки шахси суғурташуда пешниҳод менамояд, анҷом дода мешавад.
Дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағе, ки дар ҳисобномаи захиравии инфиродии шахси суғурташуда мавҷуд аст, дар асоси аризаи хаттии ў метавонад ба фонди ғайридавлатии нафақа, ки реквизитҳои онҳоро аризадиҳанда зикр менамояд, гузаронида шавад.
Фонди ғайридавлатии нафақаро (ба истиснои фондхои ғайридавлатии нафакае. ки ба шахсони барои зисти доимӣ ба хориҷа сафаркунанда хизмат мерасонанд ва ҳуқуқ доранд фондн ғайридавлатии нафақаро вобаста ба маҳалли (кишвари) нави зист зикр намоянд) шахси суғурташуда аз ҳисоби фондҳое метавонад интихоб намояд, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамоянд.
Тартиб ва шарти гузаронидани маблағи андўхти нафақаро ба фондҳои ғайридавлатии нафақа Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
Дар сурати пардохти маблағи андўхти нафақавӣ мутобики қисмҳои панҷум, шашум ва ҳафтуми моддаи мазкур шахси суғурташуда ҳуқуқи худро барои муқаррар намудани иловапулӣ ба нафақаи меҳнатӣ аз маблағе, ки дар ҳисобномаҳои андўхти инфиродӣ мавчуданд, аз даст медиҳад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Моддаи 10 (1). Хориҷ карда шуд
(Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824)
Моддаи 10 (2). Рақами инфиродии суғуртаи иҷтимоӣ
(Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187)
Дар низоми суғуртаи иҷтимоӣ барои ҳар як шахси суғурташуда рақами инфиродии суғурта гузошта мешавад, ки он ҳамзамон рақами ҳисобномаи андўхти инфиродӣ мебошад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Зикри рақамҳои инфиродии суғуртаи иҷтимоӣ дар муносибатҳои байниҳамдигарии суғуртакунанда, муассисаи суғурта ва шахси суғурташуда ҳатмӣ мебошад.
Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Моддаи 11. Таъминоти нафақа
Тартиби муқаррар намудан, таъин, ҳисобу китоб ва пардохти ҳамаи намудҳои нафақа бо қонун "Дар бораи таъмини нафақаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон" ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Моддаи 12. Кўмакпули ҳангоми корношоямии муваққати
Ҳангоми бемори (ҷароҳат бардоштан), ки бо гум кардани қобилияти кори вобаста аст, дар вақти зарурати нигоҳубини узви бемори оила, карантин, протезгузори кўмакпули барои корношоямии муваққати пардохта мешавад.
Кўмакпулӣ барои корношоямии муваққатӣ ба андозаи зайл пардохт карда мешавад (Қонуни ҶТ аз 01.08.2012 № 893):
100 фоизи музди меҳнат:
- ба кормандон ҳангоми бардоштани осеби меҳнатӣ ё бемориҳои касбӣ;
- ба иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ, ки кор мекунанд ва шахсони ба онҳо баробаркардашуда;
- ба кормандоне, ки аз минтақаи олудаи радиоактивӣ дар натиҷаи садамаи Чернобил ва минтақаҳои ба онҳо баробаркардашудаи офатҳои табиӣ ҳангоми гирифтор шудан ба бемориҳои узвҳои ҳосилкунандаи хун (лейкози шадид), ғадуди сипаршакл (аденома, саратон), варамҳои хатарнок кўчонида шудаанд.
70 фоизи музди меҳнат:
- ба кормандоне, ки собиқаи меҳнатии бефосилаи ҳаштсола ва беш аз он доранд;
- ба кормандоне, ки таҳти сарпарастии худ се ва ё бештар фарзандони то 16-сола (ё хонандагони то 20-сола) доранд;
- ба кормандони ятим, ки ба синни 23 нарасидаанд.
60 фоизи музди меҳнат:
- ба кормандоне, ки собиқаи меҳнатии бефосилаи то ҳаштсола доранд (Қонуни ҶТ аз 01.08.2012 № 893).
Агар корманд дар давраи кор, дар роҳ ҳангоми ба кор омадан, ҳамчунин ҳангоми аз кор ба хона рафтан, аз ҷумла рўзи аз кор озод карда шуданаш муваққатан корношоям гардида бошад, ба гирифтани кўмакпулӣ ҳақ дорад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Кўмакпулӣ барои корношоямии муваққкатӣ то барқарор гардидани қобилияти меҳнатӣ, вале ба муддати на зиёдтар аз чор моҳи бемории пай дар пай ва ҳангоми мубталои касалии сил будан ба муддати на бештар аз дувоздаҳ моҳ дода мешавад ва баъди ин кормандро барои муқаррар кардани маъюбӣ ба Хадамоти давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ мефиристанд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187), аз 30.07.2007 № 332).
Кўмакпули барои корношоямии муваққати аз рўи ҳисоби якмоҳа назар ба андозаи нишондиҳанда барои ҳисобҳо, кам буда наметавонад (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440).
Барои таъини кўмакпули барои корношоями муваққати варақаи корношоями (варақаи бемори), ки тибқи тартиби муқарраршуда дода шудааст, асос буда метавонад. Дар сурати гум кардани варақаи корношоями кўмакпули тибқи нусхаи он (дубликат) пардохта мешавад.
Муайян кардани ҳаҷми собиқаи бефосилаи кори мутобиқи қоидаҳои ҳисобу китоби собиқаи бефосилаи кории кормандон ҳангоми таъини кўмакпулиҳо оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои, ки онро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ мекунад, аз рўзи фарорасии корношоями ҳисоб карда мешавад.
Тартиби таъин ва пардохти кўмакпулиҳо оид ба корношоямии муваққати дар корхонаҳо тибқи асноди меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян карда мешавад.
Шахсони суғурташуда аз ҷумлаи соҳибкорони инфиродӣ тибқи тартиби умумӣ ба кўмаклулӣ барои корношоямии муваққатӣ ҳуқуқ доранд. Кўмакпулӣ ба шахсони мазкур ҳангоми пешниҳоди эъломияи суғуртаи иҷтимоӣ ба тариқи баҳисобгирии маблағи кўмакпулии ба онҳо тааллуқдошта ба ҳисоби саҳмҳои пардохтшавандаи суғурта пардохта мешавад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Моддаи 13. Кўмакпулии ҳомиладори ва таваллуд
Кўмакпулии ҳомиладори ва таваллуд ба андозаи пурраи музди меҳнат барои тамоми давраи рухсатие, ки ба зан ба сабаби ҳомиладори ва таваллуд дода мешавад, сарфи назар аз он ки чанд рўзи рухсати ба давраи пеш аз таваллуд ва чанд рўзи он ба давраи пас аз таваллуд рост омадааст, пардохта мешавад.
Моддаи 14. Кўмакпулии оилави
Ҳангоми таваллуди кўдак дар оила кўмакпулии оилавии зайл пардохта мешавад:
кўмакпулии яквақта бинобар таваллуди кўдак;
кўмакпулии ҳармоҳа барои нигоҳубини кўдак.
Кўмакпулии яквақта бинобар таваллуди кўдак ба андозаи зерин таъин карда мешавад:
ҳангоми таваллуди кўдаки якум - ба андозаи се нишондиҳанда барои ҳисобҳо (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440);
ҳангоми таваллуди кўдаки дуюм - ба андозаи ду нишондиҳанда барои ҳисобҳо (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440);
ҳангоми таваллуди кўдаки сеюм ва зиёда - ба андозаи як нишондиҳанда барои ҳисобҳо (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440).
Кўмакпули дар ҷои кори (таҳсили) яке аз волидайн, агар падару модар кор ё таҳсил накунанд - аз ҷониби шўъбаҳои ҳифзи иҷтимоии аҳолии маҳалли истиқомат пардохта мешавад.
Кўмакпулии яквақта ҳангоми таваллуди кўдак аз рўзи таваллуди кўдак таъин ва пардохта мешавад, агар муроҷиат барои гирифтани он на дертар аз шаш моҳи пас аз рўзи таваллуди кўдак сурат гирифта бошад.
Дар сурати додани рухсати ба зан барои нигоҳубини кўдак то ба синни якунимсолаги расидани он барои ин мўҳлат дар ҷои кор аз ҳисоби маблағҳои суғуртаи иҷтимои ба андозаи 100 фоизи нишондиҳанда барои ҳисобҳо ба ў кўмакпулии ҳармоҳа барои нигоҳубини кўдак пардохта мешавад (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440).
Моддаи 14(1). Тартиб ва шартҳои пардохти кўмакпулиҳо ҳангоми корношоямии муваққатӣ, ҳомиладорию таваллуд ва кўмакпулиҳои оилавӣ
(Қонуни ҶТ аз 28.12.2013 № 1059)
Тартиб ва шартҳои пардохти кўмакпулиҳо ҳангоми корношоямии муваққатӣ, ҳомиладорию таваллуд ва кўмакпулиҳои оилавиро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 28.12.2013 № 1059).
Моддаи 15. Кўмакпули ба сабаби бекори
Кўмакпули ба сабаби бекори мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи мусоидат ба шуғли аҳолӣ ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон" таъин ва пардохта мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244, аз 30.07.2007 № 332).
Моддаи 16. Кўмакпули барои дафн ба аъзои оилаи камбизоат
(Қонуни ҶТ аз 01.08.2012 № 893)
Кўмакпули барои дафн (кўмакпулии маросими) ба аъзои оилаи камбизоат дар ҳолати фавти корманди суғурташуда, ё худ дар ҳолати фавти аъзои оила, ки дар таъминоти ў мебошанд, дода мешавад. Андозаи кўмакпули барои дафн баробари бист нишондиҳанда барои ҳисобҳо аст (Қонуни ҶТ аз 06.10.2008 № 440, аз 01.08.2012 № 893).
Тартиб ва шартҳои пардохти кўмакпулиро барои дафн ба аъзои оилаи камбизоат Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян мекунад (Қонуни ҶТ аз 01.08.2012 № 893).
Моддаи 16 (1). Таъин ва пардохти кўмакпулиҳои иҷтимоӣ ба гурўҳҳои алоҳидаи шахсони суғурташуда
(Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187)
Шахсони суғурташуда аз ҷумлаи соҳибкорони инфиродӣ ба кўмакпулие, ки мутобиқи моддаҳои 12, 13, 14, 15 ва 16 Қонуни мазкур дар асосҳои умумӣ таъин карда мешавад, ҳуқуқ доранд. Кўмакпулии таъингардидаро мақоми ваколатдор тибқи тартиби муқаррарнамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мепардозад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Шахсоне, ки фаъолияти меҳнатиро берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар намояндагиҳои давлатҳои хориҷӣ, ташкилотҳои байналмилалии воқеъ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом медиҳанд, ба гирифтани кўмакпулӣ ҳуқуқ доранд, ба шарте, ки саҳмҳои суғуртаро корфармоён (суғуртакунандагони онҳо) мутобиқи Қонуни мазкур ва ё созишномаҳои дуҷониба ва бисёрҷонибаи байнидавлатии басташуда дар бораи тартиби суғуртаи иҷтимоӣ ва нафақаи шаҳрвандони кишварҳое, ки ин созишномаҳоро имзо кардаанд, пардохта бошанд ва ё дар сурати аз тарафи ҳамин шахсон тибқи тартиб ва андозаи муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағи андози иҷтимоӣ мустақилона пардохт шуда бошад.".
Моддаи 17. Маблағгузории пардохтҳои дорои хусусиятҳои мақсаднок оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои
Аз ҳисоби маблағҳои суғуртаи давлатии иҷтимои пардохтҳои вобаста ба тандурустии ашхоси суғурташуда ва аъзои оилаи онҳо, ки таҳти сарпарастиашон қарор доранд (муолиҷаи санаторию курорти, ташкили фаросати кормандон ва аъзои оилаи онҳо, таъмини хўроки парҳези ва дигар тадбирҳои тундурустию пешгирикунанда), анҷом дода мешавад. Хароҷоти ин маблағҳо бевосита дар корхонаҳо аз ҷониби мақоми дахлдори намояндаги ба андоза ва тартиби муайяннамудаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон сурат мегирад (Қонуни ҶТ аз 30.07.2007 № 332).
Маблағҳои мақомоти ваколатдор, инчунин ба маблағгузории тадбирҳои зайл равона карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244):
барои ҳимояи ҳуқуқии аҳоли, таъминоти саҳми санаторию профилакторияҳо, лагерҳои тандурусти, қисман таъмин намудани штатҳои мактабҳои варзиши атфол ва ҷавонон, татбиқи дигар тадбирҳое, ки ба вазифаҳои ҳифзи меҳнат ва тандурустии кормандон ва аъзои оилаи онҳо марбутанд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187, аз 30.07.2007 № 332);
маблағгузории хароҷот оид ба омодагии касби, такмили ихтисос ва бозомўзии бекорон, аз ҷумла пардохти стипендия, пардохти корҳои ҷамъияти, таъсиси ҷойҳои кори барои шаҳрвандони бекоре, ки ба ҳифзи иҷтимои эҳтиёҷ доранд;
таъмини худмашғулияти аҳолии бекор ва таъсиси ҷойҳои иловагии кори, барои фаъолияти илмию маблағгузории тадбирҳои ҳамкории бозори меҳнат, барои таъминоти хадамоти давлатии шуғл ва рушди байналхалқи оид ба масъалаҳои шуғл ва бекори (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187);
татбиқи барномаҳои ҷумҳурияви ва минтақави оид ба дастгирии иҷтимоии нафақахўрон, маъюбон, атфол ва дигар гурўҳҳои аҳоли;
таъмини нигаҳдошти мақомоти идораи хадамоти мақомоти ваколатдор, тарбия ва бозомўзии кадрҳо, рушди заминаи моддию техникии низоми фонд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244, аз 16.04.2012 № 824);
пардохти ҷубронпули ба ивази роҳҳатҳои истифоданашудаи муолиҷаи санаторию курорти ба маъюбони Ҷанги Бузурги Ватани ва ашхоси ба онҳо баробаркардашуда;
пардохти қисми захиравии нафақаи меҳнати (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35).
ФАСЛИ 3. ШАРТҲОИ УМУМИИ ТАЪИН ВА ПАРДОХТИ МАБЛАҒҲОИ СУҒУРТА ВА ПАРДОХТҲОИ МАҚСАДНОК
Моддаи 18. Таъин, маблағҳои суғурта, ҳаҷм ва мўҳлати пардохти он
Таъин ва пардохти ҷамъи маблағҳои суғурта оид ба ҳар як навъи суғуртаи давлатии иҷтимои дар ҳаҷм ва мўҳлатҳои пешбининамудаи қонун анҷом дода мешавад.
Ба ашхоси суғурташуда, ки таҳти муносибатҳои меҳнати қарор доранд, кўмакпулиҳо ва пардохтҳои мақсаднок оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои дар ҷои кор ё маҳалли истиқомати суғуртакунанда таъин ва пардохта мешаванд. Дар сурати барҳам хўрдани корхона ё иваз шудани суғуртакунанда, кўмакпулиҳо аз ҷониби вориси ҳуқуқи таъин ва пардохта мешаванд ва ҳангоми мавҷуд набудани вориси ҳуқуқи - аз ҷониби мақоми ваколатдори суғуртакунандаи иҷтимои (муассисаи суғурта), ки суғуртакунандаро ба қайд гирифтааст, анҷом дода мешавад.
Ба ашхоси бақайдгирифташудаи бекор (нафақахурон ва бекорон) пардохтҳо аз ҷониби мақоми ваколатдори маҳалли зист пардохта мешавад.
Кўмакпулиҳо ҳангоме таъин ва пардохта мешаванд, ки агар дар мавриди пардохти он на дертар аз 6 моҳ, то рўзи ҳатми ҳолати суғурта муроҷиат карда бошанд.
Кўмакпулие, ки то рўзи фавти шахси суғурташуда талаб карда нашудааст, ба аъзои оилаи ў ё ашхоси таҳти сарпарастии шахси фавтида қарордошта, пардохта мешавад.
Кўмакпулиҳои пурра гирифтанашудаи боқимонда ба амволи мероси дохил карда намешаванд.
Мутобиқи ҳамин Қонун пардохтҳо ба ашхоси суғурташудаи ноҳияҳо ва маҳалҳо, ки тибқи тартиби муқарраршуда барояшон коэффитсиентҳои ноҳияви ба музди меҳнат истифода мегарданд, зиндаги ва меҳнат мекунанд, бо дарназардошти ин коэффисиентҳо пардохта мешаванд.
Моддаи 19. Нигоҳ доштани маблағи кўмакпулиҳои изофатан пардохташуда
Маблағҳои изофагии ба гиранда пардохташудаи суғуртапули, агар додани изофапули бо гуноҳи ў сурат гирифта бошад, тибқи тартиби муайяннамудаи қонун нигоҳ дошта мешаванд.
Моддаи 20. Ҳалли баҳсҳо оид ба масъалаҳои таъминот бо кўмакпули
Баҳсҳо байни ашхоси суғурташуда ва суғуртакунандагон дар мавриди масъалаҳои таъминот бо кўмакпули оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои бо тартиби суди мавриди барраси қарор мегирад.
Моддаи 21. Мақомоти идораи суғуртаи давлатии иҷтимои
Идоракунии низоми суғуртаи давлатии иҷтимоӣ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба воситаи мақомоти ваколатдор, бо иштироки намояндагони кормандон ва ассотсиатсияи корфармоён, ки таҳияи сиёсати мувофиқашудаи давлатиро дар соҳаи суғуртаи иҷтимоӣ, инчунин аудити молиявӣ ва ҳуқуқии иштирокчиёни суғуртаи иҷтимоиро амалӣ менамоянд, анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244, аз 16.04.2012 № 824).
Идораи оперативии маблағ ва амволи суғуртаи давлатии иҷтимои аз ҷониби фонди ҳифзи иҷтимоии аҳолии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон анҷом дода мешавад.
Мақомоти ваколатдор фаъолияти худро мувофиқи Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин Низомномае, ки аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ карда мешавад, амалӣ менамояд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Бо мақсади назорат аз болои дурустии пардохти кўмакпули ҷиҳати суғуртаи давлатии иҷтимои аз тарафи суғуртакунанда дар корхонаҳо, ташкилотҳо ва муассисаҳо аз ҳисоби намояндагони бакортаъминкунанда, кумитаи иттифоқи касаба ва ё дигар мақоми намояндагии кормандон комиссия таъсис меёбад ва ё вакили масъули суғуртаи иҷтимои интихоб мешавад. Хароҷоти маблағи суғурта барои табобати санаторию курорти, истироҳати кормандон аз аъзои оилаи онҳо, хурокхўрии парҳези ва дигар тадбирҳои солимгардонию профилактики бевосита дар корхонаҳо аз тарафи кумитаи иттифоқи касаба ё дигар мақоми намояндагии кормандон анҷом мегардад.
ФАСЛИ 4. МАБЛАҒГУЗОРИИ СУҒУРТАИ ДАВЛАТИИ ИҶТИМОИ
Моддаи 22. Маблағҳо барои таъмини пардохтҳо оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои
Маблағгузории пардохти нафақа, кўмакпулиҳо ва дигар пардохтҳои дорои хусусиятҳои мақсаднок оид ба суғуртаи давлатии иҷтимои аз ҷониби муассисаи суғурта анҷом дода мешавад.
хорич карда шуд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Маблағҳои мақомоти ваколатдор аз ҳисоби зайл ташаккул меёбанд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244):
саҳмҳои суғуртаи ҳатмии корхонаҳо, муассисаҳо ва ташкилотҳои ҳамагуна шакли моликият, дигар ташкилотҳо, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон қарор доранд, сарфи назар аз тобеияти онҳо, саҳмҳои шаҳрвандон, ки ба фаъолияти соҳибкори машғуланд (шахсони ҳуқуқи намебошанд) ва дигар шаҳрвандон, ки мутобиқи ҳамин Қонун бояд ба суғуртаи давлатии иҷтимои фаро гирифта шавад (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35);
маблағҳое, ки вобаста ба таъин намудани нафақаи пеш аз мўхлат ва ба мақсадҳои таъминоти имтиёзноки нафақа мутобиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон "Дар бораи таъмини нафақаи шаҳрвандони Ҷумҳурии Тоҷикистон" ситонида мешавад;
маблағҳои саҳмҳои ҳатмии суғурта, ки бидуни тартиби баҳс аз шахсони ҳуқуқи ва воқеи ситонида мешаванд;
саҳмҳои ихтиёри ва пардохтҳои хайрияи шахсони ҳуқуқи ва воқеи (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35);
дивидент ва даромадҳои бадастовардашуда аз фаъолияте, ки қонунгузори манъ нанамудааст;
даромадҳое, ки ҳангоми расонидани ёрии молияви аз ҳисоби маблағҳои муваққатан озод ва оид ба депозитҳои мақомоти ваколатдор ба даст оварда мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244);
маблағҳои буҷети ҷумҳуриявии барои пардохти нафақа ва кўмакпулиҳо ба хизматчиёни ҳарби ва аъзои оилаи онҳо пешбинишуда, нафақа барои хизматҳои махсус дар назди Ҷумҳурии Тоҷикистон ва талофии хароҷоти баланд бардоштани ҳаҷми нафақа ва кўмакпулиҳо вобаста ба тағйирёфтани индекси рўзгузарони ва афзоиши музди меҳнат;
маблағи буҷети маҳалли, ки барои пардохти нафақа барои хизматҳои шоёни дорои аҳамияти маҳалли, инчунин нафақаҳои иҷтимои пешбини шудаанд.
маблағе, ки ба қисми махсуси ҳисобномаи захиравии инфироди, ҷиҳати пардохтҳои минбаъда ба нафақахўрон ҳангоми пешбурди баҳисобгирии инфироди дар низоми суғуртаи давлатии иҷтимои ворид карда шудаанд (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35, аз 16.04.2012 № 824);
дигар воридоте, ки ба қонунҳо ва дигар асноди меъёрию ҳуқуқи мухолиф намебошанд.
Маблағҳои пулии мақомоти ваколатдор мусодира ва андозбанди намегарданд аз онҳо боҷу хироҷи комиссиони ситонида намешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Маблағи дар буҷети мақомоти ваколатдор ҷамъгардида ба ду гурўҳ тақсим мешавад (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187, аз 5.03.2007 № 244):
- саҳмҳои суғуртавӣ, маблағи муҷозоти молиявии воридшуда, субвенсияи буҷетҳои ҷумҳуриявӣ ва маҳаллӣ, даромад ва фоизҳо аз ҷойгиркунии маблағи муваққатан озод ба таркиби буҷети давлатӣ дохилгардида дар буҷети тасдиқгардидаи соли навбатӣ тақсим ва харҷ карда мешаванд;
- маблағе, ки ҳамчун саҳмҳои нафақавӣ аз ҳисоби музди меҳнат ва даромади шаҳрвандон ворид мегардад ва ба қисми захиравии суратҳисоби инфиродии шахси суғурташуда дохил мегардад, инчунин фоизҳо ва даромадҳо аз қойгиркунии мувақкатии онҳо дар Буҷети давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли навбатии молиявӣ пешбинӣ намешаванд ва дар шакли захираи нафақавии давлатӣ нигоҳ дошта мешаванд.
Дар буҷети Фонд барои соли навбатии молиявӣ маблағи дар ҳамин сол ворид ва харҷшаванда, инчунин маблағе, ки барои пардохти иловапулиҳо ба нафақа аз андўхти (аз захираи нафақавии давлатӣ) нафақа дар ҳамин сол равона мегарданд, пешбинӣ мешаванд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Моддаи 23. Сохтор ва ҳаҷми тарифҳои саҳмҳои суғурта
(Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187)
Суғуртакунандагон ўҳдадоранд андози иҷтимоиро тибқи тартиб ва ҳаҷми муқаррарнамудаи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳисоб ва пардохт намоянд. Ба таркиби андози иҷтимоӣ дохил мешаванд:
- саҳмҳо барои суғуртаи иҷтимоӣ;
- саҳмҳои нафақавӣ;
- саҳмҳои суғурта барои бекорӣ.
Андозаи (таносуби) ҳар як навъи саҳм ва самти хароҷотро Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд.
Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Маблағи андози иҷтимоӣ ва саҳмҳои нафақа аз ҳисоби маблағи андозбандишаванда бароварда мешаванд.
Моддаи 23 (1). Тартиби нигоҳдори, баҳисобгири ва истифодаи воситаҳои пули, ки ба ҳисобномаи захиравии инфироди ворид шудаанд
Ҳангоми ҷори намудани баҳисобгирии захиравии инфироди дар низоми давлатии суғуртаи иҷтимои ба ҳар як шахси суғурташуда ҳисобномаи захиравии инфироди кушода мешавад, ки дар намуди электрони маълумот оиди ҳуқуқҳои нафақави аз ҳисоби захираҳои ҳатмии нафақави қайд карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Суратҳисоби захиравии инфироди қисми махсуси ҳисобнома мебошад, ки саҳмҳои суғуртавии воридгардида, маблағҳои ҳисобкардашудаи даромадҳо аз истифодаи захираҳои шахси суғурташуда, индексатсияи ин маблағҳо ва пардохтҳои анҷомдодашударо дар бар мегирад.
Бо мақсади аз беқурбшави нигоҳ доштан ва таъмини индексатсияи минбаъдаи маблағҳое, ки дар суратҳисоби захиравии инфироди ҷамъ омадаанд, мақомоти ваколатдор ҳуқуқ дорад, тибқи қонунҳои амалкунанда онҳоро ба ҳисоби депозити дар бонкҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар коғазҳои қимматнок (саҳмҳо, векселҳо ва ғайра) гузорад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Бо мақсади таъмини даромад маблағи андўхти нафақавиро муассисаи суғурта метавонад ба активҳои нафақаи фондхои ғайридавлатии нафақа тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир намояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Муассисаи суғурта ўҳдадор аст даромаднокиро аз ҷойгиронии маблағи андўхти нафақавӣ на камтар аз нишондиҳандаи ставкаи азнавмаблағгузории Бонки миллли Тоҷикистон таъмин намояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Тартиби таъин ва пардохти қисми кафолатии нафақаи меҳнатиро аз ҳисоби захираҳои ҳатмии нафақави қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян менамояд (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35).
Моддаи 24. Ўҳдадориҳои пардохткунандагони саҳмияҳои суғурта
Пардохткунандагони саҳмияҳои суғурта ба мақомоти ваколатдорсуғуртакунандагон ва ашхоси суғурташуда мебошанд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Пардохти саҳмияҳои суғурта аз ҷониби суғуртакунанда, аз лаҳзаи аз тарафи муассисаи суғурта ба қайд гирифтани он, анҷом дода мешавад.
Саҳмияҳои суғурта, сарфи назар аз андоз ва дигар пардохтҳои ҳатми, супурда мешаванд.
Хориҷ карда шуд (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Мақомоти ваколатдор ҳангоми нигаҳдошт ва истифодаи маълумотҳои зикршуда махфияти онҳоро таъмин менамояд. Ба дигар ашхос додани онҳо танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун иҷозат дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Моддаи 25. Ҳисоби саҳмҳои суғурта
(Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187)
Ҳисоби саҳмҳои суғуртаро андозсупоранда мутобиқи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамзамон бо ҳисобии музди меҳнат (пардохти музди меҳнат) ба кормандон ё муайян намудани даромади суғурташавандаи соҳибкорон ё шахсоне, ки бо фаъолияти меҳнатии инфиродӣ машғуланд, анҷом медиҳанд.
Суғуртакунанда ўҳдадор аст ҳисоб ва пардохти ҳармоҳаи саҳмҳои суғуртаро таъмин намояд, Ҳангоми риоя накардани мўҳлатҳои ҳисоби андози суғурта муассисаи суғурта ҳуқуқ дорад нисбати суғуртакунанда тибқи тартиби муқаррарнамудаи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муҷозоти молиявӣ истифода намояд (Қонуни ҶТ аз 29.04.2006 № 187).
Моддаи 26. Тартиб ва мўҳлати пардохти саҳмияҳои суғурта
Суғуртакунандагон ҳар моҳ, дар мўҳлатҳои аз бонк гирифтани маблағҳо барои пардохти музди меҳнати моҳи гузашта, ки ба он саҳмҳои суғурта ба ҳисоб гирифта шудааст, маблағҳои суғуртаро мегузаронанд.
Суғуртакунандагоне, ки дар муассисаҳои бонки ҳисобномаҳо надоранд, инчунин онҳое, ки пардохти музди меҳнатро аз ҳисоби маблағ, фурўши маҳсулот, иҷрои кор ва хизматрасони анҷом медиҳанд саҳмияҳои суғуртаро то таърихи 10 моҳе, ки пас аз моҳи ҳисоб кардан саҳмияи суғурта фаро мерасад, мепардозанд.
Пардохткунандагони саҳмияҳои суғурта, ки ба онҳо вобаста ба шароити меҳнат мутобиқи қонунгузории ҷори барои меҳнат оид ба натиҷаҳои наҳоии кор подошпули муайян карда шудааст, вобаста ба маблағи ба ҳисоби музди меҳнат ё дар шакли ставкаҳои устувор, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар менамояд, саҳмияҳоро пардохта минбаъд оид ба натиҷаҳои сол, дар мўҳлатҳои барои мақсадҳои зикр шуда аз муассисаҳои бонки гирифтани маблағ ҳисобро баробар мекунанд.
Пардохткунандагони саҳмияҳои суғурта, ки фаъолияти меҳнатиро тибқи шартҳои дигар анҷом медиҳанд, саҳмияҳои суғуртаро аз он даромад ва дар он мўҳлатҳое мепардозанд, ки Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муайян кардааст (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35).
Моддаи 27. Муносибатҳои байниҳамдигарии мақомоти суғуртаи иҷтимои ва пардохткунандагони саҳмияҳои суғурта бо бонкҳо ва дигар ташкилотҳои кредити
(Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244)
Бонкҳо ва дигар ташкилотҳои кредити ҳисобномаҳои (ҷори) пардохткунандагони саҳмияҳои суғуртаро ҳангоми пешниҳод намудани асноде, ки ба сифати пардохткунандаи саҳмияи суғурта ба қайд гирифта шудааст, тасдиқ мекунад ва оид ба дигар ҳисобномаҳо, аз ҷумла буҷети, асъори, қарзи, депозити, аккредитиви ва дигарҳо бошад-ҳангоми пешниҳод намудани аснод дар бораи огоҳонии мақомоти мақомоти ваколатдор дар бораи нияти пардохткунандаи саҳмҳои суғурта дар мавриди дар бонк кушодани ҳисобномаи дахлдор, мекушоянд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Пардохткунандагони саҳмияҳои суғурта ҳамзамон бо талаб карда гирифтани маблағҳо барои пардохти музди меҳнат барои моҳи гузашта ба бонк супоришномаҳои пулиро оид ба саҳмияҳои суғуртаи ба мақомоти ваколатдор гузаронидашуда, ки бидуни он маблағҳо барои пардохти музди меҳнат дода намешаванд, пешниҳод мекунанд. Супоришномаҳои пардохти зикршуда, инчунин супоришномаҳои пардохти пеня, ҷарима ва дигар пардохтхо дар навбати аввал иҷро карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Дар ҳолатҳое, ки муассисаҳои бонки бо мақсади истифодаи маблағҳои саҳмияҳои суғуртаи воридшуда дар гардиши бонк ва аз он ба даст овардани фоида мўҳлати баҳисобгирии маблағҳоро мегузаронанд, аз ҷониби онҳо барои ҳар як рўзи гузаронидани мўҳлат дар ҳаҷми дукарата дар муқоиса бо ставкаи фоизии ҷории азнавмаблағгузории (рефинансирования) бонки миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон фоизҳо пардохта мешаванд.
Маблағҳое, ки ба буҷети мақомоти ваколатдор дар натиҷаи иҷрои муҷозотҳои молияви (пения, ҷарима) ворид гардидаанд, барои мақсадҳои суғуртаи иҷтимои масраф карда мешаванд (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Амалиётҳо оид ба маблағҳои мақомоти ваколатдор аз ҷониби муассисаҳои бонки ё дигар муассисаҳои кредити бидуни талаби подоши комиссиони барои ин амалиёт анҷом дода мешавад (Қонуни ҶТ аз 5.03.2007 № 244).
Моддаи 28. Назорати пардохти саҳмияҳои суғурта ва хароҷоти маблағҳои суғуртаи иҷтимои
Назорати пардохти саҳмияҳои суғурта ва хароҷоти маблағҳои суғуртаи иҷтимои бо қарори мақоми идораи суғуртаи давлатии иҷтимои аз ҷониби намояндаи мақомоти суғуртаи иҷтимои ё ташкилоти мустақили аудитори анҷом дода мешавад.
Суғуртакунандагон, бонкҳо, дигар мақомоте, ки оид ба маблағҳои суғуртаи давлатии иҷтимои амалиётро анҷом медиҳанд, вазифадоранд ба мақомоти назораткунандаи суғуртаи иҷтимои аснод ва маълумотҳои зарурии марбут ба соҳаи фаъолияташонро пешниҳод намоянд.
Назорати ҷамъияти ҷиҳати таъмини ҳуқуқи ашхоси суғурташуда, хароҷоти маблағҳои суғуртаи давлатии иҷтимои дар корхонаҳо, ташкилоту муассисаҳо аз ҷониби мақомоти намояндагии кормандон анҷом дода мешавад.
Моддаи 29. Масъулият барои ҳисоби нодуруст, сари вақт напардохтан ва нагузаронидани саҳмияҳои суғурта
Барои ҳисоби нодуруст, сари вақт напардохтан ва нагузарондани саҳмияҳои суғурта ба мақомоти ваколатдор, сари вақт ҳамчун пардохткунандаи саҳмияҳо ба қайд нагирифтани суғуртакунандагон мутобиқи Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кодекси Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ҳуқуқвайронкуниҳои маъмурӣ ба ҷавобгари кашида мешаванд ва инчунин ҳангоми иҷрои амале, ки аз он ба буҷети Фонд зиёни моддӣ расидааст, суғуртакунанда ўҳдадор аст зиёнро дар ҳаҷми пурра ҷуброн намояд. Ҷуброни зиён метавомад тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон с бо қарори суд ситонида шавад (Қонуни ҶТ аз 1.08.2003 № 35, аз 29.04.2006 № 187, аз 5.03.2007 № 244).
Моддаи 30. Мўҳлатҳои дида баромадани муроҷиатҳо дар бораи вайрон шудани қонунгузори дар хусуси суғуртаи давлатии иҷтимои
Муроҷиати суғуртакунандагон ва суғурташудагон аз рўи масъалаҳои вайрон шудани қонунгузори оиди суғуртаи давлатии иҷтимои аз тарафи суғуртакунанда дар мўҳлати 30 рўз баррасӣ карда мешавад. Аз натиҷаи он суғуртакунанда ба аризадиҳанда баъди қабули қарор дар муддати 10 рўз ба таври хатти хабар медиҳад (Қонуни ҶТ аз 16.04.2012 № 824).
Дар ҳолати рози нашудан бо қарори қабулшуда, баҳс дар тартиби суди ҳал карда мешавад.
Президенти
Ҷумҳурии Тоҷикистон Э. РАҲМОНОВ
ш. Душанбе, 13 декабри соли 1997 № 517
